Ben jij die gedreven  professional in welzijn, zorg en onderwijs die professioneel wil werken met ouders rond hun kind? Wil jij interprofessioneel samenwerken werken met andere professionals en ouders in alle levens en ontwikkelingsfasen van hun kind (= kind, jeugdige, adolescent, volwassene)?  Heb je belangstelling voor professioneel werken met ouders wanneer er niet meer ‘wordt opgevoed’ (denk bv aan ouder van kinderen met een verstandelijke of psychische beperking, of ouders wiens kind verslaafd is)?
In deze minor leer je theorieën, methodes én de vaardigheden in te zetten in het (inter)professioneel werken met ouders (en gezinnen) rond hun kind.  Ook ontdek je hoe je ouders primair kunt steunen in hun groei als ouder. Je ontwikkelt in deze minor de expertise om als social worker, logopedist, ergotherapeut, fysiotherapeut, leerkracht, enz. te werken vanuit een ‘oudergerichte attitude’ waarin je oudervriendelijk, ouder sensitief en ouderbetrokken denkt en handelt.

Binnen de invalshoek ouderschapstheorie komen de volgende onderwerpen aan de orde:

Theorie over de psychologie van het ouderschap.

Kern van de ouderschapstheorie

De uitgangspunten  van de ouderschapstheorie worden behandeld. Hierbij bij komen o.m. aan de orde: besef van verantwoordelijk-zijn, kwetsbaarheid van het ouderschap, de ouders als (eindverantwoordelijk) consultvrager, tijdloos / en onvoorwaardelijk ouderschap en  het onderscheid tussen ouderschap – partnerschap – opvoederschap.

Uitgangspunt van de ouderschapstheorie dat ouderschap en alle levens- en ontwikkelfasen van hun kind aanwezig blijft: ouders zijn levenslang verbonden me hun kind, als kind, jeugdige en volwassene.

Ouderschapsbegeleiding

Ouderschapsbegeleiding is iets anders dan systeembenadering – gezinscoaching – pedagogische advisering of training. Tijdens deze minor wordt het onderscheid tussen ouderschapsbegeleiding en andere vormen van  begeleiding aangegeven.

De ouderbegeleidende positie

De methodiek ouderbegeleiding richt zich op de specifieke positie van ouders t.a.v. hun kinderen in elke vorm van professioneel werken met ouders rond hun kind. De ouders worden ondersteund in hun regisserende positie t.a.v. hun kind, dan wel geholpen deze weer in te nemen en gestimuleerd hun altijd aanwezige competenties als ouder (weer) toe te passen. Ouders worden primair gesteund in hun groei als ouder.

Denkschema van ouderschap

Het model van de driedeling van ouderschap omvat de werkvloer, de buffers en  de omstandigheden. Dit model wordt gebruikt om met ouders en hulpverleners te communiceren over ouderschap.

Alternerende Theorieën.

Systeembenadering en Gezinscoaching

In dit gedeelte wordt een vijftal theorieën belicht rondom gezinsgerichtheid en -ondersteuning (nl. het transactionele model, de balanstheorie, communicatietheorie, contextuele benadering en de sociale steuntheorie). Daarnaast wordt de vertaalslag gemaakt van de betekenis van deze theorieën voor het professioneel werken met ouders.

Fasering van het proces van gezinscoaching inclusief een aantal methodieken

We zullen ingaan op een aantal methoden m.b.t. het ondersteunen van ouders, kinderen, jeugdigen. Daarnaast wordt het proces / de fasering van systeembenadering en/of gezinscoaching gedemonstreerd waarbij ook inzichtelijk gemaakt wordt welke doelen nagestreefd kunnen worden en welke attitude en (basis)vaardigheden hierbij  gewenst zijn.

Specifieke  (basis)vaardigheden en dilemma’s

In de trainingen worden een aantal basisvaardigheden expliciet geoefend. (bv. vraagarticulatie, stellen van gezinsgerichte doelen, herkennen van rolposities binnen gezinsrelaties, aandacht voor de relatie, omgaan met weerstanden etc.) en worden ook een aantal dilemma’s / valkuilen aan de kaak gesteld (bv. bemoeizorg?).

De beleidsmatige context rondom het oudergericht en ouderbegeleidend werken met ouders

In dit gedeelte staan maatschappelijke ontwikkelingen,  actueel overheidsbeleid en wet- en regelgeving m.b.t. ouderschap en gezinsgerichte interventies centraal. Zoals al beschreven in de inleiding van deze minor wordt het professioneel werken met ouders rond hun kind gerelateerd aan de transformatie en transitie in de jeugdzorg, de betekenis van de nieuwe jeugdwet, internationale verdragen en  beleidsontwikkelingen. Ook deze hebben impact op het functioneren als ouderbegeleider en gezinscoach. Gemeenten moesten de afgelopen jaren besluiten hoe zij aan deze transformatie vorm geven. Elke gemeente mag daar lokaal haar eigen invulling aan geven.
Gemeenten zijn dan ook druk bezig geweest met het ontwikkelen van een visie hierop en maken keuzes ten aanzien van doelstellingen en producten die zij in dit kader aanbieden. Omdat deze keuzes rechtstreeks van invloed zijn op het professioneel werken met ouders rond hun kind is het van belang de ontwikkelingen en verantwoordelijkheden landelijk, provinciaal en lokaal maar ook internationaal inzichtelijk te krijgen.

De juridische context van oudergericht en ouderbegeleidend werken.

Professionals in Welzijn, Zorg en Onderwijs die zich bezig houden het professioneel werken met ouders rond hun kind dienen een overall besef te hebben van de juridische constellatie waarin het contact plaatsvindt. In het persoon- en familierecht is daarover veel vastgelegd. Te denken valt aan begrippen als ouderlijk gezag, ondertoezichtstelling, adoptiewetgeving, echtscheidingswetgeving, ontheffing en ontzetting van het ouderlijk gezag, enz. Binnen deze minor beogen we te komen tot een bewustwording van de juridische contexten die van invloed kan zijn op het professioneel werken met ouders rond hun kind . Natuurlijk is er aandacht voor de betekenis van de Nieuwe Jeugdwet (zie ook beleidsmatige context)

In onderstaande schema zijn de doelen geconcretiseerd op op de aangeboden theoretische kaders

Theorie over de psychologie van het ouderschap en de levenscyclus van het ouderschap

• de ouderbegeleidende positie en de consequenties daarvan kunnen vertalen naar contacten met ouders en kinderen/jeugdigen en hun formele en informele netwerk;
• de ouderschapstheorie relateren aan eigen casuïstiek m.b.t.  het professioneel werken met ouders rond hun kind;
• een begeleidingsproces van ouderschap, jeugd en gezin kunnen vormgeven, d.w.z. invoegen en contact leggen met ouders, jeugdigen en het gezin;  
• de invloed van de levenscyclus van ouderschap herkennen bij het professioneel werken met ouders rond hun kind;
• communicatie met ouders aangaan op basis van het denkschema van ouderschap; 
• een plan van aanpak maken op basis van de voornoemde analysen alsook de dynamische voortgang van de uitvoering van een plan van aanpak evalueren en bespreekbaar maken.

Alternerende theorieën

De alternerende theorieën zijn ondersteunend aan het werken met ouders.

Theorie Systeembenadering  en gezinscoaching

• theorieën m.b.t. systeem- en gezinsgerichte interventies kunnen integreren bij  eigen casuïstiek;
• het professioneel werken met ouders rond hun kind, jeugd gezin kunnen vormgeven, d.w.z. kunnen invoegen en contact leggen met ouders, kinderen, jeugdigen en het gezin; 
• een systeem/gezinsonderzoek uitvoeren  aan de hand van  een daaraan gekoppeld model, zoals transactionele analyse, draagkracht-draaglastanalyse (balansmodel) van een pedagogische systeemsituatie; 
• een plan van aanpak maken op basis van de voornoemde analysen alsook de dynamische voortgang van de uitvoering van een plan van aanpak evalueren en bespreekbaar maken;
• specifieke basisvaardigheden vanuit systeembenadering en gezinscoaching kunnen toepassen tijdens contacten met ouders, kinderen, jeugdigen en gezin.

Theorie over de Juridische context bij het professioneel werken met ouders rond hun kind:

• de implicaties van de juridische context waarin de ondersteuning van ouderschap, jeugd en gezin plaatsvindt in beeld hebben; 
• interventies kunnen  doen, rekening houdend met  de (actuele) juridische context waarin het contact plaatsvindt (denk bv. aan de invloed van ondertoezichtstelling, echtscheiding, adoptief ouderschap enz.).
• bewustzijn tonen van de juridische implicaties in het professioneel werken met ouders rond hun kind;
• recente en actuele juridische ontwikkelingen meenemen in het professioneel werken met ouders rond hun kind;

 Theorie over Beleidsmatige context bij het professioneel werken met ouders rond hun kind:

• een relatie kunnen leggen tussen een breder spectrum van maatschappelijke ontwikkelingen (o.m. transformatie en transitie in de jeugdzorg), actueel overheidsbeleid en  de nieuwe Jeugdwet in relatie tot het professioneel werken met ouders rond hun kind;
• aandacht geven aan het social discours en tendensen in de samenleving (o.a. maatschappelijke opvattingen, normeringen, sociale perspectieven, media-invloed) die van belang zijn om te onderkennen bij het professioneel werken met ouders rond hun kind.

Theorie over Ervaringskennis en ervaringsdeskundigheid

• eigen ervaringskennis in het werken met ouders kunnen onderkennen en inzetten;
• zicht hebben op de eigen attitude rondom het inzetten van ervaringskennis en ervaringsdeskundigheid van ouders;
• ervaringskennis en ervaringsdeskundigheid kunnen inzetten in het professioneel werken met ouders rond hun kind.

 Algemeen

• aandachtspunten voor het professioneel werken met ouders rond hun kind in de eigen beroepscontext kunnen verwoorden;
• de positie van de ouders in de interprofessionele samenwerking kunnen verwoorden, aanduiden en vormgeven; 
• integratie van buitenlandse bronnen c.q. theoretische concepten, visie en ontwikkelingen (cultural awareness) bij het professioneel werken met ouders rond hun kind.
• bij voorkeur inbedding onderzoek, expertise en ontwikkelingen vanuit lectoraat Sociale Integratie, leeratelier Kansrijk met Jeugd.

Doelgroep: domein Gezondheidszorg en Welzijn, Onderwijs

Het is wenselijk dat studenten:

• een oriëntatie hebben gedaan op een aantal basismethodieken in het professioneel werken met ouders rond hun kind;
• tijdens hun praktijkstage met ouders, jeugdigen en gezinnen hebben gewerkt;
• gespreksvaardigheden hebben toegepast;
• kennis hebben genomen van specifieke gespreksmodellen;
• met reflectiemodellen hebben gewerkt en deze kunnen vertalen naar het professioneel werken met ouders rond hun kind.

Verplicht

• Remmerswaal P. en Gouw de A., (2016). Snap jij die ouders? Amsterdam, SWP
• Selectie van bronnen bij diverse hoorcolleges op Moodle.

 Aanbevolen

• Pas, Alice van der (2016). Handboek methodische ouderbegeleiding, Deel 2 Naar een
  psychologie van Ouderschap. Amsterdam: Uitgeverij SWP.
• Bolt, Arjan. (2021). Het gezin centraal. Handboek voor ambulante hulpverleners. Amsterdam:
  Uitgeverij SWP.
• Burggraaff-Huiskes, M. (2021). Opvoedingsondersteuning als bijzondere vorm van preventie.
  Bussum: Uitgeverij Coutinho.
• Cardol, Goos & Haarsma Lennie (2018). Verandering in verbinding. Handvatten voor de praktijk
  van de jeugdwerker. Bussum: Uitgeverij Coutinho  (komt uit in juni 2018).

Onderwijsactiviteiten vinden plaats op dinsdag, woensdag en donderdag

De werkwijze in de minor sluit aan bij de uitgangspunten minoren beleid ZuydHogeschool.
In deze minor wordt de focus gelegd op competentiegericht leren– gebruik van authentieke beroepstaken, integratie door verwerkingsdrachten -  zelfsturing door studenten – zelfwerkzaamheid bij theorievorming en vaardigheden.

Kenmerkend voor de werkwijze is de combinatie van theorievorming en het praktijkgeoriënteerde karakter van deze minor. Casuïstiek van en authentieke beroepstaken m.b.t. het professioneel werken met ouders rond kinderen, jeugdigen en gezinnen vormen de basis van de minor.

Tevens wordt in het kader van internationalisering aangesloten bij het International Parent Centred Network (IPCN) Dit is een programma waarbij Zuyd Hogeschool samenwerkt met 7 Europese Hogescholen/universiteiten - uit Finland, Malta, Litouwen, UK, België  en Nederland-  rondom het thema ouderschap en ouderbegeleiding. Op basis van ‘comparative  learning’ - vanuit vergelijking met de deelnemende landen-  verkennen studenten in het IPCN het thema ouderschap met  inhouden op het gebied: Social Discours – Organisation Development – Theories & Methods – Research.
Dit krijgt vorm via: Webinars, Internationale Symposia, Student en Docentuitwisseling, Intensive Study Programs, Weblectures, International Lecturing  en Multiplier Events. Hieraan nemen deel: de studenten , docenten en professionals uit het werk en ouders.

Er wordt gebruik gemaakt van een diversiteit aan (zelfsturende) werkvormen:

• Zelfstudie
  Van studenten van de minor wordt verwacht dat zij stof lezen en voorbereidings- en verwerkingsopdrachten maken bij de diverse onderstaande leeractiviteiten.
  
  
• Hoorcolleges
  Hier worden theorie en modellen aangereikt die voor het professioneel werken met ouders van belang zijn.
  De hoorcolleges hebben betrekking op: ouderschapstheorie, levenscyclus van ouderschap, systeembenadering & gezinscoaching, ervaringsdeskundigheid van ouders, beleidsontwikkelingen rondom oudergericht werken en ouderbegeleiding, idem voor juridische context van ouderbegeleiding.
    
• Integratieve werkcolleges
  Deze zijn gericht op verwerkingen toepassing van de stof die in de colleges wordt aangeboden. Het integratieve karakter wordt gevormd doordat in de werkcolleges de stof over over meerdere hoorcolleges met elkaar wordt verbonden. Tijdens deze integratieve werkcolleges worden casuïstiek en beroepsopdrachten besproken.
  
  
• Trainingen:
  Tijdens de training staat het oefenen van gesprekken met ouders centraal. Daar waar mogelijk worden de trainingen gedaan met ervaringsdeskundige ouders. Ook wordt er gewerkt met praktijksimulaties van het voeren van oudergesprekken.
  
  
• Reflecting Team:
  De Reflecting Teams zijn gericht op reflectie m.b.t. eigen attitude, denkstijlen/overtuigingen, emoties en handelen richting ouders. Tevens staat centraal hoe het leerproces van de student verloopt en hoe er wordt gewerkt aan de eigen competentieontwikkeling van de eigen beroepsopleiding.
  
  
• Webinars en International Lecturing:
  Experts van het International Parent Centred Network leveren een bijdrage aan de minor d.m.v. het verzorgen van Webinars en Internationale colleges (International lecturing).
  
  
• Subgroep Beroepsproduct:
  Tijdens de minor maken studenten in interprofessionele subgroepen een beroepproduct voor hun eigen beroepspraktijk of beroepsopleiding rondom het professioneel werken met ouders rond hun kind. Denk hierbij o.a. aan: een handboek, een podcast, een videoclip, informatie & documentatiemateriaal, enz. Gestreefd wordt naar het vaststellen van thema’s  voor beroepsproducten in samenspraak met stakeholders uit welzijn, zorg en onderwijs. Studenten ontwikkelen rondom deze thema’s beroepsproducten. Bij de presentaties van de beroepsproducten door de studenten zijn de stakeholders - als opdrachtgevers -  indien mogelijk aanwezig. Het behoort tot de opties om de presentatie van de beroepsproducten ook bij de locatie van de stakeholders of online te laten plaatsvinden. In het kader van het International Parent Centred Network (IPCN) kunnen studenten ook een productpresentatie doen voor de internationale context en dit presenteren tijdens de Intensive Study Programs/weeks en/of multiplier events van het IPCN in het curriculum van de deelnemende consortiumlanden. Daarmee wordt de mogelijkheid geboden dat studenten werken aan ‘cultural awarness’ en internationalisering.

• Tutorbijeenkomsten en consultaties
  Om het uitwerken van het beroepsproduct (= deeltoets 1) en het schrijven vaan een artikel (= deeltoets 3) in een vakblad te ondersteunen worden 3 tutorbijeenkomsten aangeboden:
  1 bijeenkomst over de keuze van het beroepsproduct/artikel voor vakblad – 1 bijeenkomst om de ontwikkeling van het beroepsproduct te bespreken/schrijven van het artikel – 1 bijeenkomst om een pré-presentatie van het beroepsproduct te doen, alvorens de toetsing van het beroepsproduct plaatsvindt en het artikel voor het vakblad te bespreken.
  Tevens worden in de loop van de minor 2 x een (online) consultatie aangeboden door de inhoudsdeskundigen, waarin studenten consultatievragen over de verwerking van de aangeboden theorie bij hun beroepsproduct en artikel kunnen stellen aan de inhoudsdeskundigen.

• Workshops
  Tijdens de minor worden een aantal interprofessionele workshops verzorgd door werkveldvertegenwoordigers van verschillende domeinen/contexten, organisaties, disciplines en expertises. Zij geven inzicht in hun eigen concrete beroepspraktijk bij het werken met ouders. Met het aanbieden van deze workshops willen we het interprofessionele karakter van het werken met ouders benadrukken.

Presentatie van het beroepsproduct, 8 EC, weging 1, minimumcijfer 5,5: De subgroep presenteert haar bevindingen en het ontwikkelde product én de verantwoording van het beroepsproduct in een slotpresentatie. De presentatie duurt minimaal 30 tot maximaal 45 minuten (inclusief verantwoording). Ten behoeve van dit onderdeel is een beoordelingsformat ontwikkeld waarin de criteria vertaald zijn in rubrics.

Individueel reflectieverslag, 3 EC, weging 1, minimumcijfer 5,5: De student maakt een reflectieverslag waarin zijn individuele leer- en beroepsontwikkeling centraal staan, Daarin positioneert de student zich als toekomstig professional in het werken met ouders rond hun kind. In dit verslag geeft de student een integraal beeld van zijn visie op het professioneel werken met ouders rond hun kind.

Artikel voor vakblad, 4 EC, weging 1, minimumcijfer 5,5: De student schrijft een artikel voor een vakblad rondom het professioneel werken met ouders rond hun kind.
Het artikel onderbouwt de student met inzichten vanuit de aangeboden theorie, reflecties, trainingen en aanvullend bronnenonderzoek vanuit de minor.
Het artikel mag betrekking hebben op het beroepsproduct. Het schrijven van het artikel behoort dan bij de verantwoording van het beroepsproduct. Beoordeling van het artikel zal plaatsvinden door experts.

Meewerkende opleidingen of instanties: 

- Lectoraat Sociale Integratie

- WSD Zuyd Leeratelier Kansrijk met Jeugd

- International Parent Centred Network (IPCN)