Diergedrag speelt de hoofdrol in de cursus Gedragsbiologie, maar er ontbreken zeker geen voorbeelden van parallellen bij de mens. Binnen de milieuwetenschappen draagt de gedragsbiologie onder meer bij (1) aan het inzicht in de wijze waarop organismen (ook de mens) omgaan met korte en lange termijn belangen, (2) aan de 'verduurzaming' van de veehouderij, (3) aan het beheer van natuur door het vaststellen van de eisen die dieren aan hun leefomgeving stellen en (4) als uiterst gevoelig hulpmiddel bij het onderzoek naar de schadelijkheid van stoffen. Ook binnen de psychologie, de medische wetenschappen, de criminologie en zelfs de economie wordt steeds meer onderkend dat biologische factoren een belangrijke invloed kunnen hebben op menselijk handelen. De belangstelling voor de gedragsbiologie is daarom groeiende. Gedragsbiologie is extra interessant omdat het vrijwel alle aspecten van fundamenteel natuurwetenschappelijk onderzoek in zich heeft.

 

Vragen

 

Natuurwetenschappelijk onderzoek wordt meestal gestuurd door vragen naar de veroorzaking, of wel de causaliteit. Dergelijke vragen komen ook in de gedragsbiologie aan de orde en hebben dan betrekking op de processen vanaf waarneming tot en met de uitvoering van gedrag. Daarnaast stelt men vragen over de ontwikkeling van gedrag: de erfelijkheid en de invloed van ervaring, waaronder leren. Een derde groep vragen heeft betrekking op de functie van gedrag. Binnen de natuurwetenschappen worden dergelijke vragen alleen gesteld door biologen en gaan dan over de wisselwerking tussen natuurlijke selectie en de eigenschappen van individuen (waaronder gedrag). In de loop van generaties kunnen door veranderingen in de erfelijke samenstelling van een populatie eigenschappen van individuen steeds geschikter worden voor bepaalde functies. De vierde groep vragen, tenslotte, gaat over de evolutie van gedrag, waarbij het accent ligt op het begrijpen van patronen door afstamming.

 

Kader

 

De cursus biedt een gedegen theoretisch kader voor elk van deze vier benaderingswijzen én voor de onderwerpen sociaal gedrag, toepassingen en gedragsbiologie van mensen. Gedragsbiologie is echter niet alleen een manier van denken, vastgelegd in een verzameling van theorieën en inzichten, het is ook een manier van kijken naar 'zich gedragende' organismen. Die manier van kijken kan alleen worden geleerd door praktische oefening: observatie, registratie, analyse en toetsing van hypothesen. In het elektronische materiaal zijn daarom, behalve leerdoelen en opgaven, ook een viertal studietaken opgenomen die een praktische voorbereiding vormen voor het tentamen: aanpak, statistiek, observaties en eindopdracht. Deze taken bevatten veel extra illustratie en oefenmateriaal, zoals films, clips, geluiden, wetenschappelijke artikelen en computerprogramma's voor waarneming en analyse.

Gedragsbiologie richt zich vooral op het gedrag van dieren, maar probeert ook de gevonden principes door te trekken naar de mens. Feeling voor gedragsbiologie krijg je door naar gedrag te kijken en zinnige vragen te stellen. Die kunnen gaan over de veroorzaking, de ontwikkeling, de functie en de evolutie van gedrag. Inzicht krijg je door gedrag vast te leggen, te analyseren, je te verdiepen in de achtergronden om uiteindelijk conclusies te kunnen trekken. De cursus kan worden beschouwd als een gereedschapskist om dat doel enigszins te bereiken en bestaat uit een tekstboek, een elektronisch werkboek en de studentenversie van een professioneel observatieprogramma.

Vergelijkbaar met een afgerond vwo, niet noodzakelijkerwijs met een natuurwetenschappelijk profiel, maar wel met affiniteit tot de natuurwetenschappen en enige basiskennis daarvan. De cursus kan worden gevolgd zonder uitvoerige algemene biologische voorkennis en inzicht in evolutionaire en fysiologische processen, maar kost dan meestal meer tijd dan is aangegeven.

De cursus bestaat uit een gedrukt tekstboek, een elektronisch cursusboek op cd-rom en de studentenversie van een professioneel observatieprogramma op een tweede cd-rom.

Tentamenvorm: opdracht.

Tentamendata: volgens afspraak.

Als student (na inschrijving) kunt u via de cursussite op Studienet van de OUNL naar discussiegroepen. Hier kunt u met medestudenten en begeleider informatie uitwisselen en discussiëren over de leerstof. Een keer per jaar is er groepsbegeleiding via een bijeenkomst (niet verplicht).